Αναφέρεται στη δημιουργία απευθείας επικοινωνίας της κοιλότητας ενός κοίλου σπλάχνου με το δέρμα χειρουργικώς ή ενδοσκοπικώς, η οποία φυσικά εξυπηρετεί κάποιο σκοπό.
Το σπλάχνο αυτό μπορεί να είναι:

• Κόλον: κολοστομία
• Ειλεός: ειλεοστομία
• Νήστιδα: νηστιδοστομία
• Στόμαχος: γαστροστομία
• Ουρητήρας: ουρητηροστομία
• Νεφρός: νεφροστομία
• Ουροδόχος κύστη: κυστεοστομία
• Χοληδόχος κύστη: χολοκυστοστομία, κ.α.

Επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον μας στη χειρουργική του εντέρου, οι στομίες που απαντώνται στην πράξη είναι η κολοστομία και η ειλεο ή νηστιδοστομία.

Κολοστομία είναι η εξωτερίκευση τμήματος του κόλου στο πρόσθιο κοιλιακό τοίχωμα, γνωστή και ως “παρά φύση έδρα ”. Ανάλογα με το τμήμα διακρίνεται σε τυφλοστομία, εγκαρσιοστομία, σιγμοειδοστομία.

Η έξοδος των κοπράνων γίνεται πλέον από τη στομία

Ειλεοστομία είναι η εξωτερίκευση του τελικού τμήματος του ειλεού, ενώ νηστιδοστομία αυτή της νήστιδας και συνήθως διενεργείται για λόγους σίτισης.

Λόγοι διενέργειας στομίας

1. Παράκαμψη του περιεχομένου του εντέρου σε περιπτώσεις, που το περιφερικό του τμήμα είναι αποφραγμένο ή κατεστραμμένο.
2. Μόνιμη έδρα αποβολής κοπράνων επί αφαίρεσης του πρωκτού (πχ. καρκίνος).
3. Προσωρινή στομία παράκαμψης των κοπράνων για την αποφυγή διέλευσης αυτών διά τμήματος του εντέρου που έχει επανασυνδεθεί χειρουργικά (αναστομωθεί) και κατά συνέπεια την αποφυγή διαφυγής των κοπράνων εντός της κοιλίας. Σε δεύτερο χρόνο, μετά πάροδο 3-6 μηνών απανασυγκλείεται.
4. Περιστασιακά για την αντιμετώπιση σοβαρής εμμένουσας δυσκοιλιότητας.
5. Προσωρινά για την πλήρη παράκαμψη των κοπράνων και την αποφυγή διέλευσής τους από περιοχές με βαριά στοιχεία φλεγμονής, ώστε να δοθεί ο απαιτούμενος χρόνος για την αποκατάστασή τους (πχ. περιεδρικά συρίγγια, νόσος Crohn).

Επιλογή κολοστομίας ή ειλεοστομίας
Η κολοστομία αποτελεί οδός αποβολής συνήθως μικρής ποσότητας ημίσκληρων κοπράνων, η οποία εύκολα αποθηκεύεται εντός ενός σάκου κολοστομίας. Από την άλλη το περιεχόμενο είναι δύσοσμο, η δε χειρουργική σύγκλειση της στομίας απαιτεί μείζων χειρουργείο, το οποίο δε από μόνο του ενέχει τον κίνδυνο αναστομωτικής διαφυγής.

Από την ειλεοστομία καθημερινά αποβάλλεται μεγάλη ποσότητα υδαρούς, αλλά όχι δύσοσμου περιεχομένου, το οποίο όμως συχνά προκαλεί έντονη δερματίτιδα και είναι ιδιαίτερα ενοχλητικό για τον ασθενή. Συχνά επίσης η μαζική απώλεια υγρών από την ειλεοστομία επιφέρει αφυδάτωση ή κι επικίνδυνη απώλεια ηλεκτρολυτών. Όμως η τελική σύγκλειση της ειλεοστομίας ενέχει μικρό κίνδυνο διαφυγής και κατά κανόνα επιτυγχάνεται με μια μικρή επέμβαση. Η πλειονότητα των χειρουργών προτιμά την ειλεοστομία έναντι της κολοστομίας.

Επιπλοκές στομίας

• Πρόπτωση – Κήλη παρά τη στομία: διορθώνεται μόνο χειρουργικά με χρήση πλέγματος.
• Στένωση: απαιτεί χειρουργική ανακατασκευή.
• Εμβύθιση: απαιτεί χειρουργική ανακατασκευή.
• Απόστημα – συρίγγιο παρά τη στομία: απαιτεί παροχέτευση.
• Διάρροια: συνήθως ελέγχεται με λήψη υψηλών δόσεων λοραπαμίδης και κωδεΐνης. Έξι βδομάδες μετά την εγκατάσταση της στομίας η αποβαλλόμενη ποσότητα μειώνεται.
• Εντερική απόφραξη: οφείλεται σε συμφύσεις και όχι σπάνια απαιτείται επέμβαση.
• Δερματίτιδα: αντιμετωπίζεται με τη χρήση τοπικών κρεμών κι εφαρμογή ειδικών σάκων ειλεοστομίας