Αιτιολογία
Η πλέον συχνή αιτία είναι η βλάβη και δυσλειτουργία στις βαλβίδες των φλεβών του όρχη, με αποτέλεσμα την παλινδρόμηση του αίματος προς τον όρχη και τη λίμνασή του εκεί. Άλλοτε πάλι η διάταση των φλεβών είναι αποτέλεσμα παρεμπόδισης της φλεβικής επαναφοράς κεντρικότερα, ψηλά στην κοιλιά, λόγω συμπίεσης της κεντρικής φλέβας από γειτονικά μόρια, πχ. αρτηρία ή και όγκο. Αυτό πρακτικά συμβαίνει σε άτομα μεγαλύτερα των 40 ετών.

Προκαλεί κινδύνους;
Συνήθως η παρουσία κιρσοκήλης δεν έχει συνέπειες.

Πιθανή αιτία υπογονιμότητας

Υπάρχει αυξημένη συχνότητα υπογονιμότητας σε άνδρες, που έχουν κιρσοκήλη. Δεν είναι σαφές, όμως ενοχοποιείται η αυξημένη θερμοκρασία στον περιβάλλοντα του όρχη χώρο, λόγω της λίμνασης του αίματος. Πιστεύεται, ότι η αυξημένη θερμοκρασία επηρεάζει αρνητικά τόσο των αριθμό, όσο και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Ακόμη κι αν η κιρσοκήλη είναι ετερόπλευρη, επηρεάζεται η θερμοκρασία και του αντίστοιχου όρχη, όταν η λίμναση του αίματος είναι μεγάλη και παρατεταμένη. Ωστόσο οι περισσότεροι άντρες με κιρσοκήλη δεν εμφανίζουν υπογονιμότητα.

Ατροφικός όρχης
Παρουσία κιρσοκήλης από μικρή ηλικία μπορεί να παραβλάψει και την ανάπτυξη του σύστοιχου όρχη, με αντίκτυπο κατά συνέπεια και στη γονιμότητα.
Παρουσία όγκου
Ταχεία εμφάνιση κιρσοκήλης, σε άτομα άνω των 40 ετών, ιδίως δεξιά, συχνά σχετίζεται με παρουσία όγκου στην κοιλιά, ο οποίος παρεμποδίζει την επιστροφή του αίματος με τις φλέβες.

Διάγνωση
Κατά κανόνα δε χρειάζεται, παρά μόνο η κλινική εξέταση για να τεθεί η διάγνωση. Βοηθά επίσης η διενέργεια Triplex οσχέου σε μικρές δυσδιάγνωστες κιρσοκήλες.

Σε άντρες ηλικίας 40 ετών, με ιστορικό αποτυχίας τεκνοποίησης, διενεργείται σπερμοδιάγραμμα, ώστε να επιβεβαιωθεί ή αποκλεισθεί η υπογονιμότητα υπαιτιότητος του άνδρα.

Επί αιφνίδιας εμφάνισης κιρσοκήλης, ιδίως δεξιά, καλό είναι να γίνεται απεικονιστικός έλεγχος για υποκείμενη πάθηση.

Θεραπεία
Παρέμβαση δε χρειάζεται, όταν δεν παρατηρούνται συμπτώματα. Στενά εσώρουχα δρουν ανακουφιστικά, όταν παρατηρείται αίσθημα βάρους. Σε νεαρούς ασθενείς συστήνεται παρακολούθηση της ανάπτυξης του όρχη.

Η χειρουργική θεραπεία συνίσταται στην απολίνωση (δέσιμο) των διατεταμένων φλεβών. Συνηθέστερα απολινώνεται η μονήρης σπερματική φλέβα ψηλότερα, στην κοιλιά.

Ωστόσο, όχι σπάνια η κιρσοκήλη μετά την πάροδο κάποιων μηνών ή ετών υποτροπιάζει. Σε αυτές τις περιπτώσεις επανεγχείρηση είναι επιβεβλημένη.