Γενικά
Οι ωοθήκες είναι δύο ανατομικά μορφώματα σε σχήμα αμυγδάλου, ένα σε κάθε πλευρά της μήτρας. Η κύστη της ωοθήκης είναι ένας άλλοτε άλλου μεγέθους σάκκος, που περιέχει υγρό, προσκολλημένος πάνω στην ωοθήκη. Μία φορά το μήνα, κατα τον εμμηνορρυσιακό κύκλο ένα ωοθυλάκιο αναπτύσσεται στην επιφάνεια μίας ωοθήκης. Πρόκειται για ένα μικρό σακκουλάκι με υγρό, που περιέχει ένα αυγό – ωάριο. Συνήθως το ωοθυλάκιο ανοίγει κι απελευθερώνει το ώριμο ωάριο από την ωοθήκη. Κάποιες φορές δε συμβαίνει αυτή η ρήξη, με αποτέλεσμα να παραμένει το υγρό εντός του σάκκου και να σχηματίζεται μία κύστη.

Κλινική εικόνα – διάγνωση
Συνήθως η παρουσία τέτοιων κυστών δε γίνεται κλινικώς αντιληπτή, άλλοτε πάλι προκαλεί στη γυναίκα αίσθημα πίεσης και κοιλιακού άλγους ή διάτασης ή ασυνήθιστα επώδυνες περιόδους.
Ο γιατρός συνήθως αναγνωρίζει την παρουσία μίας τέτοιας κύστης στην κλινική εξέταση, η οποία τελικά επιβεβαιώνεται με τη διενέργεια κοιλιακού ή ενδοκολπικού υπερηχογραφήματος.
Απαραίτητες εξετάσεις επί παρουσίας μίας κύστης ωοθήκης είναι η μέτρηση στο αίμα των ορμονών LH και FSH, οιστραδιόλης και τεστοστερόνης. Επιβάλλεται ακόμη η μέτρηση του Ca-125 για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο καρκίνου των ωοθηκών, όπως και το τεστ κύησης για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο μίας εξωμήτριας κύησης. Τέλος βοηθητικά σε περίπλοκα περιστατικά, όπως επί προηγούμενων επεμβάσεων, δρουν η αξονική και η μαγνητική τομογραφία των έσω γεννητικών οργάνων.

Αντιμετώπιση
Στην πλειοψηφία τους οι κύστεις των ωοθηκών αυτοϊώνται χωρίς θεραπεία. Άλλοτε συστήνονται αντισυλληπτικά δισκία για την υποχώρησή τους. Η χειρουργική αποτελεί πάντα μια εναλλακτική όταν οι κύστεις δεν υποχωρούν, μεγαλώνουν σε μέγεθος ή δημιουργούν ενοχλήματα.
Η κυστεκτομή αποτελεί το χειρουργείο εκλογής, κατά την οποία αφαιρείται η κύστη, διασώζοντας την ωοθήκη με την ανοικτή ή τη λαπαροσκοπική μέθοδο.

Λαπαροσκοπική αφαίρεση κύστεως ωοθήκης
Αποτελεί την πλέον ενδεδειγμένη χειρουργική επέμβαση, καθώς συνδυάζει την ασφαλή αφαίρεση της βλάβης με την ελάχιστη σωματική επιβάρυνση. Η διαδικασία επιτελείται υπό γενική αναισθησία. Συνήθως τρεις είναι οι οπές στο κοιλιακό τοίχωμα, που διανοίγονται, μία μεγαλύτερη περίπου ενός εκατοτοστού στον ομφαλό για την κάμερα και δύο μικρότερες από 0.5 εκατοστά η κάθε μία, στους λαγόνιους βόθρους για τα εργαλεία. Ακολουθεί η αναγνώριση της κύστης, η προσεκτική παρασκευή κι αποκόλλησή της από την ωοθήκη και τελικά η αφαίρεσή της μέσα σε ειδικό σάκκο. Επιλεκτικά αφαιρείται μόνο η κύστη, αφήνοντας ανέπαφο τον υγιή ωοθηκικό ιστό. Μερικές φορές κρίνεται επιβεβλημένη η συναφαίρεση της ωοθήκης, όταν το παρέγχυματης έχει καταστραφεί, όταν είναι δυσχερής ο διαχωρισμός της κύστης από το εξάρτημα ή όταν υπάρχει υποψία κακοήθειας.
Μετά την ολοκλήρωση της επέμβασης, η ασθενής παραμένει συνήθως ένα 24ωρο νοσηλευόμενη κι εξέρχεται την επομένη.