Γενικά
Όπως συμβαίνει με κάθε σωματικό καρκίνο, κάποια κύτταρα εμφανίζουν για άγνωστο λόγο ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό, αυξάνοντας τον αριθμό και τον όγκο τους, ενώ αποκτούν και την ιδιότητα να διηθούν τους γύρω ιστούς ή και να μεταναστεύουν σε άλλες περιοχές του σώματος, αναπτύσσοντας μεταστάσεις. Στην περίπτωση του μαστού τα κύτταρα αυτά συνήθως προέρχονται από τα αδενικά λόβια ή τους εκφορητικούς πόρους.

Γυναίκες υψηλού κινδύνου
Όλες οι γυναίκες μπορεί να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού, όμως μερικές έχουν αυξημένο κίνδυνο.

• Οικογενειακό ιστορικό
• Ιστορικό καρκίνου του μαστού
• Προγενέστερη ακτινοβολία στο θώρακα
• Παρουσία άτυπων προκαρκινικών βλαβών
• Φορείς γονιδιακών μεταλλάξεων (BRCA-1, BRCA-2)
• Λήψη ορμονικών σκευασμάτων (αντισυλληπτικών)
• Καθυστερημένη κύηση (>35ετών)
• Πρόωρη εμμηναρχή – καθυστερημένη εμμηνόπαυση

Πρωτόκολλο παρακολούθησης
Για την έγκαιρη ανίχνευση προκαρκινικών βλαβών του μαστού ή τον εντοπισμό του καρκίνου του μαστού σε πρωϊμότερα στάδια, παγκοσμίως έχει καθιερωθεί ένα πρωτόκολλο παρακολούθησης. Αυτό περιλαμβάνει 3ετή κλινική εξέταση του στήθους από την ηλικία των 20 μέχρι των 40 ετών και στη συνέχεια ετήσια. Η καλύτερη στιγμή για την ψηλάφηση του στήθους είναι 10-15 περίπου ημέρες μετά την έναρξη της περιόδου.

Η κλινική εξέταση συμπληρώνεται απαραιτήτως με μια μαστογραφία από την ηλικία των 35-40 ετών, η οποία στη συνέχεια πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. Φυσικά προκειμένου για γυναίκες υψηλού κινδύνου, ο έλεγχος αρχίζει σε μικρότερη ηλικία και τα μεσοδιαστήματα μεταξύ των επαναληπτικών ελέγχων είναι βραχύτερα.

Μαστογραφία	Ετησίως από τα 40
Κλινική εξέταση	20-39 ανά 3ετία >39 ετησίως
Αυτοεξέταση μαστών	Μηνιαίως από τα 20
Μαστογραφία -U/S – MRI	Συχνότερα και νωρίτερα σε γυναίκες υψηλού κινδύνου

Διαγνωστική προσπέλαση
Εκ των ων ουκ άνευ θεωρείται η αυτοεξέταση του μαστού, η κλινική εξέταση από τον ειδικό γιατρό και η μαστογραφία. Η τελευταία είναι πρακτικά μια απλή ακτινογραφία, που απεικονίζει τις ανατομικές δομές του μαστού και που παρέχει πληροφορίες για τυχόν αλλαγές αυτών. Ιδιαίτερα χρήσιμη θεωρείται και η υπερηχοτομογραφία των μαστών, με τη βοήθεια της οποίας γίνεται η διάκριση της φύσης μιας μάζας -συμπαγής ή κυστική- ενώ χρησιμοποιείται και ως βοηθητικό μέσο σε περίπτωση παρακέντησης μιας μάζας για την ακριβή κι επιτυχή κατεύθυνση της βελόνης.

Τελευταία καθιερώνεται και η μαγνητική μαστογραφία ως η πιο ευαίσθητη και ειδική απεικονιστική εξέταση των μαστών, η οποία μας παρέχει επιπρόσθετες πληροφορίες ως προς το μέγεθος ή την τοπική επέκταση μιας βλάβης, χωρίς ωστόσο να υποκαθιστά την κλασσική μαστογραφία.

Σταδιοποίηση
Ο καρκίνος του μαστού κατατάσσεται σε ορισμένα στάδια ανάλογα με το μέγεθός του (Τ: Tumor), το αν υπάρχουν μασχαλιαίοι λεμφαδένες (Ν: Nodule) κι αν υπάρχουν μεταστάσεις σε άλλα όργανα (M: Metastases). Το στάδιο στο οποίο βρίσκεται ένας καρκίνος του μαστού καθορίζει σε σημαντικό βαθμό το είδος της θεραπείας, που θα εφαρμοσθεί, πάντοτε βέβαια σε συσχετισμό και με άλλους παράγοντες, όπως είναι η ηλικία της ασθενούς, η παρουσία ή όχι ορμονικών υποδοχέων στον όγκο κι άλλα βιολογικά χαρακτηριστικά του, ενώ διαμορφώνει σε γενικές γραμμές και τα ποσοστά επιβίωσης της ασθενούς.

Στάδιο	0	I	IIA	IIB	IIIA	IIIB	IV
5ετής επιβίωση	100,00%	100,00%	92,00%	81,00%	67,00%	54,00%	20,00%

Τα ποσοστά επιβίωσης δεν έχουν σαφώς καθοριστεί για το στάδιο IIIC, καθώς αυτό τεκμηριώθηκε πριν από λίγα χρόνια.